Kur'an-ı Kerim'de Berat Kelimesinin Kullanımı

Berat kelimesi ise Kur’an-ı Kerim’de iki defa geçmektedir ve bir sure, “Berâet Suresi”dir. Diğer ismi Tevbe olan Berâe suresinin ilk ayetinin ilk kelimesi “Berat”tır. Şöyle ki: “(Bu) bir Berattir (ültimatomdur, ilişiği kesme ihtarı, ayrılık uyarısı ve kesin son ikazdır)! Allah ve Resûlünden, kendileriyle andlaşma yaptığınız müşriklere…” Berat kelimesinin geçtiği ikinci âyet ise şudur: “Şimdi söyleyin (ey Mekkeliler!) Sizin kâfirleriniz onlardan daha mı güçlüdür! Yoksa ilahî kitaplarda sizin ebedî olan âhirette kurtulacağınıza dair beraet senedi (kurtuluş belgesi) mi var?” Kur’an’da isim sadedinde “Berîün” şeklinde 10 âyette, “Berâün” olarak bir âyette; çoğul olarak “Berîûn”, “Büraâün” ve müberraûn isimleri ise birer âyette geçmektedir. Fiil olarak ise “Teberrae” iki defa, “Nebrae”, “Übriü”, “Tübriü”, “Berrae”, “Überriü”, “Teberra’nâ”, “Teberraû”, “Neteberrae” fiilleri ise birer defa zikredilmektedir.

Allah’ın esmâ-i hüsnasından birisi de “kusursuzca yarattı, güzelce var etti” anlamındaki “Be-ra-e” fiilinin ber’ kökünden ism-i fâil olan ve Kur’an’da üç kez geçen el-Bâri’ ism-i cemilidir ki, yalnızca Allah’a mahsus bir vasıftır. “O Allah ki, Hâlık’tır (yaratan), Bâri’dir (detaylarıyla en güzel bir biçimde, hatasız var edendir), Musavvir’dir (şekil ve suret veren). En güzel isimler O'nundur.” “Bir vakit Musa, kavmine dedi: «Ey kavmim, gerçekten siz, buzağıyı (tanrı) edinmekle kendinize zulmettiniz. Hemen, (sizi kusursuzca yaratan) Bâri’inize tevbe edip nefislerinizi (kötü duygularınızı) öldürün. Bu, Bâri’iniz katında sizin için daha hayırlıdır.» Bunun üzerine (Allah) tevbelerinizi kabul etti. Şüphesiz O tevbeleri kabul edendir, merhamet gösterendir.” Bâri’ ism-i ilâhîsi, bütün noksan sıfatlardan, eksikliklerden, kusurlardan, mâlâyâniyattan, olumsuz her türlü hal, kâl ve ef’âlden uzak olan ve olarak eşyayı var eden, mükemmelen icad eden demektir. Kendisi bunlardan uzak ve temiz olduğu gibi, ilkte yaratırken en güzel şekilde var ettiği üzere, manen kirlenen kullarını da tevbelerine bağlı olarak veya olmaksızın kirlerinden uzaklaştıran, tertemiz kılan, adeta onları mahiyeten yeniden yaratan, yenileyen demektir. İşte Berat gecesi, kulların Allah’ın el-Bâri’ ismine âzâmi ölçüde tecelligâh olabilme ve o Bâri’ Teâlâ’nın nazargâhı haline gelebilme imkan ve fırsatının onlara bahşedilmiş olduğu bir arınma, yunma, yıkanma, temizlenme, paklanma ve neticede birer meleğ-i insânî kıvamına ulaşma gecesidir. Mâdem ki Allah Bâri’dir. Madem ki Bâri’ Teâlâ berâyâ (mahlukat) içinde en mükemmel beriyye (varlık) olan insanoğlunu ahsen-i takvim üzere ber’ etmiştir, yaratmıştır. Madem ki insaoğluna “Allah ahlakı ile ahlaklanınız” emrini vermiştir. Kulların da amellerini en kusursuz, en arızasız, en temiz, en güzel biçimde ortaya koymaları gerekir.